Memura disiplin cezasını kim verir?

Kamu görevlilerine disiplin cezası verme yetkisi, yasal çerçevede belirlenmiş çeşitli mercilere aittir. Bu cezalar, fiilin niteliğine, cezanın ağırlığına ve personelin görev yaptığı kuruma göre farklı yetkili makamlar tarafından uygulanır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 128. maddesi, memurların görevleri, hakları ve yükümlülüklerinin kanunla düzenleneceğini belirtir. Bu çerçevede, memurlara ilişkin temel düzenlemeleri içeren 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu yürürlüğe konulmuştur.

Kanunun 124 ila 136. maddeleri arasında, kamu personeline yönelik disiplin işlemlerine dair ayrıntılı hükümler yer alır. Özellikle 124. madde, disiplin amirlerinin kurumların yapısına göre belirleneceğini ve disiplin cezalarının bu amirler tarafından uygulanabileceğini düzenler.

657 sayılı Kanun’un ilgili maddelerine göre, memurlara verilebilecek disiplin cezaları şunlardır:

• Uyarma
• Kınama
• Aylıktan kesme
• Kademe ilerlemesinin durdurulması
• Devlet memurluğundan çıkarma

Bu cezaların uygulanma usulleri ise şöyle sıralanabilir:

1. Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları doğrudan disiplin amirleri tarafından verilir.
2. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, memurun çalıştığı kurumun disiplin kurulu kararı ile birlikte atamaya yetkili amir veya ilgili durumlarda vali tarafından uygulanır.
3. En ağır yaptırım olan memurluktan çıkarma cezası, ilgili amirin talebi doğrultusunda, yüksek disiplin kurulu kararıyla gerçekleştirilir.

Disiplin kurulları cezaları belirleme yetkisine sahip değildir. Sadece teklif edilen cezayı kabul ya da reddetme hakkına sahiptirler. Reddetmeleri durumunda, atamaya yetkili amir 15 gün içinde başka bir disiplin cezası verebilir.

Disiplin cezalarının uygulanmasında yalnızca 657 sayılı Kanun değil, ilgili kuruma özel yönetmelikler de dikkate alınır. Örneğin, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu bünyesindeki personelin disiplin işlemleri, 23 Kasım 2012 tarihli ve 28476 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Disiplin Yönetmeliği esas alınarak yürütülür.

Bu yönetmelik doğrultusunda ceza verecek disiplin amirleri, disiplin kurulları veya yüksek disiplin kurulları, personelin görevli olduğu birim, kurum hiyerarşisi ve işlenen fiilin ağırlığına göre belirlenir.

Anayasa’nın 129. maddesine göre, kamu personeline savunma hakkı tanınmadan disiplin cezası verilemez. Ayrıca, alınan disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz. Bu hükümler, kamu görevlilerinin adil ve şeffaf bir süreçte değerlendirilmesini güvence altına alır.